پنج ویژگی شخصیتی عبارت اند از: (مهربانی، وظیفه شناسی، برونگرایی، توافق پذیری و روان رنجوری) معمولاً به عنوان “پنج خصوصیت اصلی” شخصیت شناخته میشوند. پنج شخصیت اصلی شامل برون گرایی، مهربانی، توافق پذیری، وظیفه شناسی و روان رنجوری است. برون گرایی به معنای اجتماعی بودن است، مهربانی به معنای خوش خُلقی، توافق پذیری به معنای خلاقانه و جذابیت، وظیفه شناسی به با برنامه بودن و روان رنجوری معمولاً شامل احساساتی مانند ناپایداری عاطفی است.
فهمیدن اینکه هر خصوصیت شخصیتی چیست و چه معنایی دارد و امتیاز بالا یا پایین در آن خصوصیت به چه معناست می تواند برای شما سوالاتی ایجاد کند.
یک راه آسان برای به خاطر سپاری خصوصیات اصلی پنج گانه شخصیت وجود دارد.
یک راه آسان برای به خاطر سپاری خصوصیات اصلی پنج شخصیت وجود دارد.
بعضی از افراد از مخفف تمبور (توافق پذیری، مهربانی، برون گرایی، وظیفه شناسی و روان رنجوری) برای یادآوری خصوصیات پنج گانه شخصیتی اصلی استفاده می کنند.
تاریخچه پنج ویژگی اصلی شخصیتی
بسیاری از پژوهشگران اعتقاد دارند که پیچیدگی نظریه کتل (Cattell’s) زیاد بوده و نظریه آیزنک نیز محدود است. به همین دلیل، مفهوم شخصیت پنج گانه شخصیتی اصلی شکل گرفته است و به عنوان ویژگی های اصلی و سازنده شخصیت مورد استفاده قرار می گیرند.
شواهدی نشان می دهد که پنج ویژگی اصلی شخصیت، یعنی توافق پذیری (openness)، وظیفه شناسی (conscientiousness)، برون گرایی (extraversion)، مهربانی (agreeableness) و روان رنجوری (neuroticism) وجود دارند. این تئوری بر اساس تحقیقات انجام شده در روانشناسی، از جمله تحقیقات دیبیو و. فیسک (۱۹۴۹) و سایر پژوهشگران مطرح شده است، و شواهد بیشتری در این زمینه ارائه شده است.
توجه به این پنج ویژگی اصلی شخصیت می تواند به شما در درک شخصیت خود کمک کند، بدون انجام آزمون شخصیت. همچنین، این مفاهیم به شما کمک می کنند تا شخصیت دیگران را بهتر درک کنید.
تاریخچه پنج ویژگی اصلی شخصیتی
پنج ویژگی اصلی شخصیتی
هر یک از این ویژگی ها یک طیف متناوب از خصوصیت ها را به همراه دارد. به عنوان مثال، برون گرایی یک طیف است که از برون گرایی بیشینه تا درون گرایی بیشینه را در بر می گیرد. در واقعیت، بیشتر مردم در جایی بین این دو قطب قرار دارند.
این پنج ویژگی معمولاً به شرح زیر توصیف می شوند:
- توافق پذیری: شامل خلاقیت، تجسم و کنجکاوی است.
- وظیفه شناسی: شامل برنامه ریزی، دقت و پشتکار است.
- برون گرایی: شامل فعالیت اجتماعی، انرژی و خوش رویی است.
- مهربانی: شامل مهربانی، صمیمیت و همکاری است.
- روان رنجوری: شامل احساسات نگرانی، عصبانیت و پریشانی است.
باز بودن یا توافق پذیری (Openness)
از بین پنج ویژگی شخصیتی، توافق پذیری بیشترین تاکید را بر تخیل و بینش دارد. افرادی که در این ویژگی بالا هستند، علاقه های گسترده ای دارند. آن ها نسبت به دنیا و افراد دیگر کنجکاو هستند و تمایل دارند چیز های جدید یاد بگیرند و از تجربه های جدید لذت ببرند. افرادی که در این ویژگی شخصیتی بالا هستند، معمولاً ماجراجویی و خلاقیت بیشتری دارند. به عبارت دیگر، افرادی که این ویژگی را کمتر دارند، معمولاً سنتی تر هستند و ممکن است با اندیشه های جدید با سختی رو به رو شوند.
افرادی که این ویژگی را زیاد در خود دارند:
- بسیار خلاق هستند
- آماده امتحان کردن چیز های جدید هستند
- به چالش های جدید میپردازند
- از فکر کردن به مفاهیم جدید لذت می برند
افرادی که این ویژگی را کم در خود دارند:
- نسبت به تغییرات ناخشنود میشوند
- از چیزهای جدید لذت نمی برند
- در برابر ایده های جدید مقاومت دارند
- خلاقیت ندارند
- نسبت به مفاهیم جدید یا نظری (فکری) ناخشنود می شوند
وظیفه شناسی (Conscientiousness)
از میان هر یک از ویژگی های شخصیت، وظیفه شناسی در سطوح بالای توجه، کنترل تمایلات و رفتار های هدفمند تعریف می شود. افرادی که وظیفه شناسی بالا دارند، معمولاً سازمان دهی شده عمل میکنند و متوجه جزئیات هستند. آن ها برنامه ریزی می کنند، به این فکر می کنند که چگونه رفتارشان بر دیگران تأثیر می گذارد. فردی که در این ویژگی شخصیت، نمره پایین تری دارد، با سازمان دهی کمتری عمل میکند و بیشتر اوقات منظم نیست. آن ها ممکن است انجام کارها را به تعویق بیندازند و گاهاً به طور کامل قرار های خود را از دست بدهند.
افرادی که وظیفه شناسی زیادی در خود دارند:
- زمان کافی را برای آماده شدن صرف می کند
- وظایف مهم را بلافاصله انجام می دهد
- به جزئیات توجه می کند
- از داشتن برنامه زمانی مشخص لذت می برد
افرادی که وظیفه شناسی کمی در خود دارند:
- عدم علاقه به سازماندهی کارها و برنامه ریزی
- درهم ریختن و نگهداری نکردن از وسایل شخصی
- عدم قرار دادن وسایل در محل مناسب
- تعویق در انجام وظایف مهم
- تمام نکردن کارها و به اتمام نرساندن وظایف در زمان تعیین شده
برون گرایی (Extraversion)
برونگرایی یک ویژگی شخصیتی است که با هیجان پذیری، اجتماعی بودن، گفتگو پذیری، قاطعیت و ابراز بیشتر احساسات همراه است. افرادی که در برونگرایی بالا قرار دارند، بیرون گرا هستند و در موقعیت های اجتماعی انرژی بیشتری دارند. بودن با دیگران به آن ها کمک می کند احساس انرژی و هیجان بیشتری داشته باشند. اما افرادی که این ویژگی شخصیتی را کم در خود دارند، یا درون گرا هستند، معمولاً محتاط تر عمل می کنند. آن ها انرژی کمتری در محیط های اجتماعی صرف می کنند و رویداد های اجتماعی ممکن است برای آن ها خسته کننده باشد. درون گراها برای بازیابی انرژی به یک دوره تنهایی و آرامش نیاز دارند.
افرادی که برون گرایی زیادی در خود دارند:
- از مرکز توجه بودن لذت می برند
- دوست دارند مکالمات را آغاز کنند
- از ملاقات با افراد جدید لذت می برند
- شبکه اجتماعی گسترده ای از دوستان و آشنایان دارند
- به راحتی با دیگران دوست می شوند
- وقتی در محیطی با افراد دیگر قرار می گیرد احساس انرژی می کند
- قبل از تفکر، حرف هایشان را بیان می کند
افرادی که برون گرایی کمی در خود دارند:
- تنهایی را ترجیح می دهند
- هنگامی که باید زیاد در معاشرت با دیگران باشد احساس خستگی می کنند
- آغاز مکالمات برایشان دشوار است
- از صحبت کردن درباره مسائل سطحی ناراحت میشوند
- قبل از صحبت کردن، با دقت به مسائل فکر می کند
- از بودن در مرکز توجه را خوشایند نمی دانند
توافق پذیری (Agreeableness)
این ویژگی شخصیتی شامل ویژگی هایی مانند اعتماد، نوع دوستی، مهربانی، محبت و سایر رفتار های اجتماعی است. افرادی که توافق پذیری بالایی دارند، تمایل بیشتری به همکاری با دیگران دارند، در حالی که افرادی که در این ویژگی شخصیتی پایین تر هستند، تمایل بیشتری به رقابت و حتی گاهی تقلب (حیله گری) دارند.
افرادی که توافق پذیری زیادی در خود دارند:
- علاقه زیادی به افراد دیگر دارند
- به دیگران اهمیت می دهند
- نسبت به دیگران احساس همدلی و نگرانی می کنند
- از کمک کردن و کمک به شادی دیگران لذت می برند
- به کسانی که به کمک نیاز دارند کمک می کنند
افرادی که توافق پذیری کمی در خود دارند:
- علاقه چندانی به دیگران ندارند
- به احساس دیگران اهمیتی نمی دهند
- علاقه چندانی به مشکلات دیگران ندارند
- به دیگران توهین می کنند و آنها را تحقیر می نمایند
- دیگران را فریب می دهند تا به آنچه می خواهند برسند
روان رنجوری (Neuroticism)
روان رنجوری یک ویژگی شخصیتی است که با غم و اندوه، بد خلقی و بی ثباتی عاطفی مشخص می شود. افرادی که روان رنجور خویی بالایی دارند، معمولاً نوسانات خلقی، اضطراب، تحریک پذیری و غمگینی را تجربه می کنند. کسانی که در این ویژگی شخصیتی در طیف پایینی هستند، از نظر عاطفی پایدار تر و انعطاف پذیر تر هستند.
افرادی که روان رنجوری زیادی در خود دارند:
- استرس زیادی را تجربه می کنند
- نگرانی در مورد چیز های مختلفی دارند
- به آسانی ناراحت میشوند
- تغییرات چشمگیری را در خلق و خوی تجربه می کنند
- احساس اضطراب می کنند
- پس از وقایع استرس زا برای برگشتن به حالت نرمال باید تلاش زیادی کنند
افرادی که روان رنجوری کمی در خود دارند:
- از نظر عاطفی پایدار هستند
- به خوبی با استرس مقابله می کنند
- به ندرت احساس غمگینی یا افسردگی می کنند
- زیاد نگران نیستند
- خیلی آرام هستند
پنج ویژگی اصلی شخصیتی
چگونه از این پنج ویژگی اصلی شخصیتی استفاده کنیم؟
جایی که شما در زنجیره هر یک از این پنج ویژگی اصلی قرار می گیرید، می تواند به شما کمک کند که تشخیص دهید آیا سایر ویژگی های شخصیتی ثانویه مرتبط را دارید یا خیر. ویژگی های ثانویه اغلب به دو دسته تقسیم می شوند: ویژگی های شخصیتی مثبت و ویژگی های شخصیتی منفی.
ویژگی های شخصیتی مثبت
ویژگی های شخصیتی مثبت، ویژگی هایی هستند که داشتن آنها می تواند مفید باشد. این ویژگی ها ممکن است به شما کمک کند تا فرد بهتری باشید یا مقابله با چالش هایی را که ممکن است در زندگی با آن روبرو شوید آسان تر کند. ویژگی های شخصیتی که مثبت تلقی می شوند عبارتند از:
انعطاف پذیر، با پشتکار، دوستدار دیگران، ترجیح دادن همکاری بر رقابت، برخورد دوستانه، بخشنده، فروتن، خلاق، بی طرف، خوش بین، محترم، ثابت قدم، دقیق، آینده نگر
ویژگی های شخصیتی منفی
ویژگی های شخصیتی منفی آنهایی هستند که ممکن است بیشتر مضر باشند تا مفید. اینها ویژگی هایی هستند که ممکن است شما را در زندگی به عقب بیندازند. یا به روابط شما با دیگران آسیب بزنند. ویژگی های شخصیتی که در دسته منفی قرار می گیرند عبارتند از: تهاجمی بودن، متکبر بودن، سرد بودن، دروغگو بودن، خود محور بودن، محافظه کار بودن، نافرمانی کننده، تغییر پذیری احساسی، غافلگیر کننده، مغرور بودن، خود خواه بودن، قابل اعتماد نبودن، دوری کننده از اجتماع و افراد
به عنوان مثال، اگر در توافق پذیری امتیاز بالایی کسب کنید، به احتمال زیاد ویژگی شخصیتی مثبت خلاقیت را خواهید داشت. اگر در توافق پذیری امتیاز پایینی کسب کنید، احتمالاً ویژگی شخصیتی منفی یعنی بی تخیل بودن را دارید.
همگانی بودن ویژگی های اصلی شخصیت
مک کری و همکارانش دریافتند که پنج ویژگی شخصیتی اصلی به طور قابل توجهی همگانی هستند. یک مطالعه که افراد بیش از 50 فرهنگ مختلف را مورد بررسی قرار داد نشان داد که این پنج طیف را می توان به طور دقیق برای توصیف شخصیت استفاده کرد. بر اساس این تحقیقات، بسیاری از روانشناسان اکنون بر این باورند که پنج طیف شخصیتی نه تنها همگانی هستند، بلکه منشأ بیولوژیکی نیز دارند. روانشناس دیوید باس توضیحی تکاملی برای این پنج ویژگی شخصیتی اصلی ارائه کرده است و پیشنهاد می کند که آنها نشان دهنده مهم ترین ویژگی هایی هستند که چشم انداز اجتماعی ما را شکل می دهند.
عوامل موثر بر ویژگی های شخصیتی
تحقیقات نشان می دهد که تأثیرات بیولوژیکی و محیطی هر دو در شکل گیری شخصیت ما نقش دارند. مطالعات دو قلو های همسان نشان می دهد که هم طبیعت و هم تربیت در رشد هر یک از در پنج ویژگی شخصیتی نقش دارند. یک مطالعه در مورد زیربنای ژنتیکی و محیطی در مورد این پنج ویژگی، 123 جفت دو قلو های همسان و 127 جفت دو قلو های ناهمسان را بررسی کرد. یافته ها نشان می دهد که وراثت پذیری هر یک از ویژگی های شخصیتی برای برون گرایی 53 درصد، موافق بودن 41 درصد، وظیفه شناسی 44 درصد، روان رنجور خویی 41 درصد و باز بودن (توافق پذیری) 61 درصد است.
مطالعات طولی همچنین نشان می دهد که این پنج ویژگی اصلی شخصیتی در طول بزرگسالی نسبتاً پایدار هستند. یک مطالعه چهار ساله روی بزرگسالان نشان داد که شخصیت در نتیجه رویداد های نامطلوب زندگی تغییر کمی کرده است. مطالعات نشان می دهد که بلوغ ممکن است بر پنج ویژگی شخصیتی تأثیر بگذارد. با افزایش سن، افراد برون گرا کمتر، روان رنجور تر و کمتر پذیرای تجربه می شوند. از سوی دیگر، توافق پذیری و وظیفه شناسی با افزایش سن افراد افزایش می یابد.
این پنج ویژگی اصلی شخصیتی
کلام آخر
همیشه به خاطر داشته باشید که رفتار بین شخصیت اصلی فرد و تغییرات محیطی قرار دارد. موقعیتی که شخص در آن قرار دارد، نقشی در واکنش به آن ایفا می کند. با این حال، در موارد بیشتر، افراد واکنش‌هایی را ارائه می‌دهند که سازگار با ویژگی‌های شخصیتی اساسی آن‌هاست. این ویژگی نمایانگر حوزه های برجسته ای از شخصیت هستند. اما شخصیت پیچیده و متنوع است. بنابراین، شخص ممکن است رفتار متفاوتی را در برخی از این ویژگی‌های شخصیتی نشان دهد.
ثبت ديدگاه