آیا به دنبال مقاله ای کامل و جامع در مورد اختلال شیدایی هستید؟ اختلال شیدایی یک دوره شیدایی شدید است که برای دو هفته یا بیشتر ادامه می یابد. این یک نوع اختلال دوقطبی است که با تغییرات شدید خلقی مشخص می شود، از جمله دوره های شیدایی و افسردگی.
در طول یک دوره شیدایی، فرد ممکن است احساس سرخوشی، تحریک پذیری، پر انرژی یا پرحرفی شدید کند. آنها همچنین ممکن است خواب کمتری داشته باشند، تمرکز کنند یا تصمیم بگیرند و رفتار های خطرناک یا بی پروا داشته باشند.
معرفی اختلال شیدایی
اختلال شیدایی یه حالتیه که آدم خیلی بیشتر از حد معمولی انرژی و احساسات نشون می دهد. وقتی کسی شیدا می شه، به گونه ای رفتار می کنه که بقیه به راحتی متوجه می شوند،
چون متفاوت از حالت عادیشونه. کسی که شیداست معمولا احساس می کنه نمی تونه شکست بخوره، خیلی کم می خوابه، ذهنش پر از افکار و ایده های پشت سر همه، خیلی سریع حرف می زنه و ممکنه باور های غیر واقعی یا تصورات خاصی داشته باشه.
اختلال شیدایی چیست؟
اختلال شیدایی یه وضعیتیه که توش یه آدم دچار تغییرات بسیار زیاد و غیر عادی توی حالت روحی و میزان انرژی و فعالیت خودش می شه. وقتی کسی شیدا می شه، انرژیش به شکلی نرمال نیست و رفتاری نشون می ده که واقعاً متفاوته و بقیه هم می تونن فورا متوجه این تفاوت بشن. رفتار “غیر طبیعی” یعنی یه حالت خیلی شدید و عجیبی که توش فرد خودشو بیش از حد خوشحال یا هیجان زده نشون می ده.
مثلاً، اگه کسی یهویی خیلی زیاد از یه ایده ی ساده مثل درست کردن یک میان وعده ساده هیجان زده شه و فکر کنه همین الان میلیونر می شه، حتی اگر هیچ تجربه ای توی پخت و پز یا کسب و کار نداشته باشه و پولی هم برای شروع نداشته باشه، این می تونه نشانه ای از شیدایی باشه. یا مثلاً اگه کسی بعد از مخالفت با یک “بلاگر” اینترنتی، خیلی شدید واکنش نشون بده و نه تنها یک متن (2000) کلمه ای بنویسه،
بلکه تمام وب سایت های مرتبط رو جستجو کنه تا بتونه نامه اشو به همه جا بفرسته، اینم می تونه نشونه ای از شیدایی باشه. در حالت عادی، ممکنه هر کسی روزی یه کار غیر عادی انجام بده، اما وقتی فردی دچار شیدایی می شه، ممکنه شب ها خوابش نبره و تمام انرژیشو صرف کار هایی کنه که برای بقیه عجیب به نظر می رسه.
مرحله مانیک در اختلال شیدایی چیست؟
مرحله مانیک توی اختلال شیدایی یه دوره زمانیه که آدم دچار حالت های افراطی ای می شه که بهش علائم شیدایی گفته می شه. این دوره ها می تونه شدید باشه به طوری که گاهی اوقات آدم باید برای مداوا بستری بشه.
حالا اگه کسی این مرحله مانیک رو پشت سر بذاره، یعنی یک نوع بیماری روانی داره. مرحله مانیک نه فقط توی اختلال دوقطبی نوع یک هست که معمول ترین حالتشه، بلکه می تونه توی بیماری های دیگه ای هم ببینیم، مثل:
- اختلال خلقی فصلی که حالت روانی آدم به فصل بستگی داره.
- روان پریشی بعد از زایمان که مادران جدید تجربه می کنن.
- اختلال اسکیزوافکتیو که ترکیبی از اسکیزوفرنی و اختلال خلقیه.
- سیکلوتایمیا که شبیه دوقطبیه ولی کمتر شدیده.
اختلال دوقطبی چیست؟
اختلال دوقطبی نوع یک یه جور بیماری ذهنیه که باعث می شه خلق و خوی یه آدم خیلی نوسان داشته باشه و بین حالت های خیلی شاد و خیلی ناراحت، انرژی زیاد و کم، و فکر کردن راحت و سخت دائماً عوض بشه.
برای اینکه بگن کسی اختلال دوقطبی داره، باید حداقل یک دوره اختلال شیدایی کامل رو تجربه کرده باشه که هفت روز یا بیشتر طول کشیده باشه یا اینکه اون شیدایی انقدر شدید باشه که نیاز به بستری شدن پیدا کنه.
اختلال دوقطبی چیست؟
بیشتر مردم که این اختلال رو دارن، هم دوره های شیدایی (خیلی شاد و پرانرژی) رو پشت سر می‌گذارن و هم دوره های افسردگی (خیلی ناراحت و بی انرژی)، اما لازم نیست که حتما دوره های افسردگی رو تجربه کنی تا بگن تو شیدایی داری. بعضی از آدم هایی که اختلالشون دوقطبی نوع یک تشخیص داده می شه، ممکنه بیشتر اوقات دچار دوره های شیدایی بشن تا افسردگی.
محرک های مرحله ی مانیک در اختلال شیدایی کدامند؟
چیز هایی که می تونن باعث شروع یک دوره مانیک توی اختلال شیدایی بشن برای هر کسی متفاوته. برای فهمیدن اینکه چه چیز هایی باعث شروع این دوره ها می شه، باید حالات خودت رو خوب بررسی کنی و شاید حتی روزانه توی یک دفترچه ای بنویسی که چه حسی داشتی.
می تونی از خانواده یا دوستان صمیمیت کمک بگیری تا تغییرات رفتاریت رو شناسایی کنن، چون معمولاً آنها از بیرون بهتر می تونن تغییرات رو ببینن. وقتی می دونی چه چیز هایی باعث می شن دوره مانیکت شروع بشه، می تونی بهتر برای اونها آماده بشی، اثرشون رو کمتر کنی یا حتی جلوی شروعشون رو بگیری. موارد رایج که معمولاً دوره های مانیک رو شروع می کنن عبارتند از:
- محیط های خیلی پر تحریک، مثل جایی که سر و صدا، نور شدید یا جمعیت زیاد باشد.
- تغییرات اساسی تو زندگی، مثل جدایی، ازدواج یا از دست دادن کار.
- کم خوابی یا بی خوابی.
- استفاده از مواد مخدر یا الکل.
بعد از یک دوره مانیک، ممکنه حالات مختلفی رو تجربه کنی مثل:
- احساس خوشحالی یا شرمندگی از کار هایی که انجام دادی.
- احساس فشار و سردرگمی به خاطر همه کار هایی که قبول کردی انجام بدی.
- فقط کمی یا ناواضح یادت باشه که تو دوره مانیک چه اتفاقاتی افتاده.
- خستگی شدید و نیاز به استراحت و خواب بیشتر.
- احساس ناراحتی یا افسردگی، بخصوص اگر اختلال شیداییت بخشی از اختلال دوقطبی باشه.
علائم شیدایی چیست؟
علائم دوره مانیک که بخشی از اختلال شیداییه می تونه شامل موارد زیر باشه:
- خیلی زیاد فعالیت داشتن یا انرژی غیر معمولی بالا.
- حس بی نهایت شاد بودن یا هیجان زیادی که نمی تونی کنترل کنی.
- خیلی کم خوابیدن و با این حال احساس استراحت داشتن.
- این فکر که خیلی عالی هستی و هیچ چیزی نمی تونه مانعت شود.
- خیلی زیاد حرف زدن، به قدری سریع که کسی نمی تونه وسط حرفت بیاد.
- داشتن خیلی ایده های زیاد به طوری که فکر کنی ذهنت داره می دود.
- خیلی راحت حواست به چیزهایی که زیاد مهم نیستن پرت بشه.
- توجه و علاقه شدید به یک کار خاص و به طوری که نتونی از اون دست برداری.
- بی قراری و بی هدف چرخیدن هرجایی که هستی.
- انجام دادن کار های بدون فکر به این که می تونه کار های بَدی باشه مثل خرید های بی رویه، رابطه جنسی پرخطر یا سرمایه گذاری های زیان آور.
گاهی اوقات تو دوره مانیک، ممکنه دچار هذیان یا توهم بشی مثل موارد زیر:
- هذیان: باور های غلطی مثل اینکه فکر کنی همه دنبالت هستن وحتی هیچ کس دنبالت نباشه.
- توهم: چیز هایی رو ببینی یا بشنوی که واقعا وجود ندارن؛ مثلاً صدای کسی رو بشنوی که باهات حرف می زنه، در حالی که اون شخص اصلا وجود نداره.
دوره مانیک می تونه از چند هفته تا چند ماه ادامه داشته باشه. وقتی که به موقع درمان نشی، این دوره می تونه تا سه تا شش ماه طول بکشه. اما با درمان مناسب، در حدود سه ماه بهبود پیدا کنه. علت شیدایی مشخص نیست، ولی چندین چیز می تونه تو این حالت نقش داشته باشه که به صورت زیر می باشد:
- اگه تو خانوادهت کسی بوده که دوقطبی داشته، احتمال داره تو هم شیدایی رو تجربه کنی.
- عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز.
- عوارض جانبی دارو های خاص، مصرف الکل یا مواد مخدر.
- تغییرات بزرگ تو زندگیت مثل طلاق، دست دادن عزیزان، یا عوض کردن خونه.
- شرایط سخت زندگی مثل تجربه تروما، سوء استفاده یا مشکلات مالی.
- استرس زیاد و ندونستن این که چطور باهاش کنار بیای.
- کم خوابی یا تغییر در الگوی خواب.
- بعنوان عارضه جانبی شرایط روانی دیگه مثل اختلال فصلی، روان پریشی بعد از زایمان، اسکیزوافکتیو یا مشکلات جسمی مثل آسیب مغزی، تومور مغزی، سکته مغزی یا دیگر بیماری ها.
اختلال شیدایی چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص اختلال شیدایی، پزشک اول با تو درباره ی سابقه ی پزشکیت، بیماری هایی که قبلاً داشتی و دارو هایی که مصرف می کنی صحبت می کنه. حتی می پرسه که آیا از گیاهان دارویی یا مکمل های تغذیه ای استفاده می کنی یا نه.
بعدش ممکنه آزمایش خون یا اسکن های بدن بگیره تا ببینه نکنه بیماری های دیگه ای داری که می تونن علائمی مثل شیدایی تولید کنن، مثل مشکلات تیروئیدی.
اختلال شیدایی چگونه تشخیص داده می شود؟
اگه مشکلی پیدا نشه و بیماری های دیگه رد بشن، پزشکت ممکنه تو رو پیش یک متخصص روان درمانی بفرسته که بیشتر تخصص داره توی این زمینه متخصص روانشناسی، یکسری معیار های خاص به اسم (DSM-5) رو به عنوان راهنما ی تشخیص بندی دنبال می کنن. این معیار ها شامل:
- احساسات غیر طبیعی و خیلی شدیدی که حداقل یک هفته طول بکشه و تقریباً هر روز تو رو تحت تأثیر قرار بده.
- حداقل داشتن سه مورد از علائمی که معمولاً در تو نیستن (یا چهار تا اگه حس کنی فقط عصبانی و تحریک پذیری).
- این مسائل به قدری جدی باشن که کار، زندگی اجتماعی یا مدرسه ات رو مختل کنن یا حتی به این درجه شدید باشن که باید برای جلوگیری از آسیب دیدن خودت یا دیگران بستری بشی یا اینکه علائم روان پریشی مثل توهم یا هذیان داشته باشی.
- و اینکه مطمئن شن این وضعیت ها به خاطر مصرف دارو یا سوء مصرف مواد ایجاد نشده باشه.
پس در واقع، پزشک شما و روانشناستون سعی می کنن از همه جوانب به قضیه نگاه کنن تا مطمئن شن که این حالت ها به خاطر اختلال شیداییه و نه چیز دیگه ای. اگه همه چیز نشون بده که شیدایی هست، بعدش برنامه درست درمان رو شروع می کنن.
اختلال شیدایی چگونه درمان می شود؟
اختلال شیدایی بسته به نوع و شدتش با روش های مختلفی درمان می شه. این دارو ها و روش های درمان می تونه شامل موارد زیر باشه:
درمان های اختلال شیدایی
داروها:
- اگه فقط دچار اختلال شیدایی هستی، پزشک ممکنه دارو هایی بده که به تعادل روان کمک کنن، مثل اریپرازول، لوراسیدون، اولانزاپین، کوئتیاپین یا ریسپریدون.
- اگه شیدایی بخشی از اختلال خلقی باشه (مثل دوقطبی)، علاوه بر دارو های قبلی، پزشک ممکنه دارو های دیگه ای مثل لیتیوم، والپروات یا کاربامازپین رو هم تجویز کنه تا خلق و خوی رو تثبیت کنن. اگه بارداری یا ممکنه باردار شی این رو حتما به پزشکت بگو چون برخی دارو ها ممکنه برای جنین خطرناک باشن.
- گاهی وقت ها ممکنه پزشک دارو های ضد افسردگى هم برات بنویسه.
روان درمانی:
- تو این جلسات با یک متخصص صحبت می کنی تا ریشه های مشکلات رو پیدا کنی و یاد بگیری چطور باهاشون کنار بیای.
- درمان شناختی رفتاری می تونه کمک کنه که طرز فکرات رو نسبت به خودت و دنیای اطرافت عوض کنی.
- درمان خانوادگی هم می تونه خوب باشه چون به خانوادت کمک می کنه بهتر تو رو درک کنن و بفهمن چطور بهت کمک کنن.
- همچنین می تونی از گروه های حمایتی کمک بگیری و با دیگرانی که تجربیات مشابهی داشتن صحبت کنی.
روان درمانی در اختلال شیدایی
درمان های دیگر:
در موارد خیلی شدید، ممکنه روشی به اسم الکتروشوک درمانی (ECT) پیشنهاد بشه که تحت شرایط خاص و کنترل شده انجام می شه و با ارسال جریان های الکتریکی مختصر به مغز درمانی اجرا می شه،
اما معمولا این روش تنها وقتی استفاده می شه که بقیه روش ها جواب نداده باشن. به هر حال، درمان شیدایی معمولا نیاز به نظارت و تحت کنترل بودن داشته و ممکنه نیاز به نوعی از توجه مستمر و دراز مدت داشته باشه.
پیشگیری از بتلا به اختلال شیدایی
برای جلوگیری و مدیریت بهتر اختلال شیدایی، نکات زیر می تونه بهت کمک کنه:
- جا های خیلی پر سرو صدا و شلوغ یا خیلی پر نور رو دور بزن. سعی کن جای آروم و خلوت پیدا کنی که حس آرامش بهت بده.
- سعی کن هر روز یک برنامه ثابت داشته باشی. همون ساعت بخواب، حتی اگه خسته نیستی، و همون وقت ها غذا بخور و دارو تو بخور و ورزش کن.
- کمتر با دوستات و به صورت اجتماعی بیرون برو تا خیلی هیجان زده نشی.
- تصمیم های بزرگ زندگیتو و خرید ها و سرمایه گذاری های بزرگ رو بذار برای بعد.
- از اون دسته از آدم ها و موقعیت هایی که ممکنه ترغیبت کنن به کار های نا صحیح یا خطرناک مثل مصرف مواد یا نوشیدن الکل، دوری کن.
- فکر کن ببین می تونی کسی رو پیدا کنی که تو دوره های شیدایی موقتاً بودجه و امور مالیتو کنترل کنه.
- اگه تو فکر آسیب زدن به خودت هستی، با خانوادت یا دوستات حرف بزن، پیش روانشناست برو، یا با خط اضطراری تماس بگیر که مشاوره هاش همیشه حاضر هستن.
ینی کلا همه تلاشتو بکن که زندگی آروم و منظمی داشته باشی و هر وقت حس کردی داری بی قرار می شی، قدم های واقعی برای حفظ آرامشت برداری.
ویژگی های اختلال شیدایی
اختلال شیدایی که معمولاً با اختلال دوقطبی نوع یک همراهه، بیماری است که تا آخر عمر با آدم می مونه. اگرچه درمان کامل برای این حالت وجود نداره، اما با استفاده از دارو و مشاوره (روان درمانی) می شه اوضاع رو تحت کنترل درآورد و زندگی نسبتاً عادی و خوبی داشت. برای اینکه خانواده و دوستات بهتر بتونن شیدایی تو رو درک کنن، بهتره چند کار انجام بدی:
- باهاشون رک و صریح صحبت کن و بگو چه کمک هایی می تونن بهت بکنن و چه جور رفتار هایی بهت کمک نمی کنه. مثلاً بگو اگه دوست داری که اونا بهت یاد آوری کنن دارو هاتو بخوری یا بپرسن آیا خواب کافی داری یا نه.
- اگه دوست نداری هر وقت خوشحالی، بپرسن که آیا شیدایی داری یا نه، اینو بهشون بگو تا از این سوال دوری کنن.
- ازشون کمک بگیر که تشخیص بدن چه چیز هایی ممکنه باعث شروع شیدایی تو بشه، چون ممکنه خودت متوجه نشی.
- همین که اولین نشانه ها رو می بینی، فوراً وقت ملاقات با روانشناست رو رزرو کن، حتی اگه فکر می کنی شاید لازم نباشه دارو هاتو تغییر بدی.
- حس و حالت رو وقتی علائمت شروع می شه براشون توضیح بده تا بهتر بتونن تو رو درک کنن.
- بهشون بگو چه وقت هایی دوست داری کمکت کنن و چه نوع کمکی می خوای. ممکنه بعضی وقت ها خودت حس کنی که می تونی تنهایی با این مشکل مقابله کنی.
ویژگی های اختلال شیدایی
با انجام این کار ها، می تونی از کمک اطرافیانت توی زندگیت با شیدایی استفاده کنی، تا بتونن ازت حمایت کنن و بتونین با هم کنار بیاید.
شیدایی حاد چیست؟
شیدایی حاد یه دوره از اختلال دوقطبی نوع یکه که تو اون، احساسات آدم خیلی ناپایداره و زود به زود تغییر می کنه. این حالت می تونه شامل انرژی خیلی زیاد، بی قراری، صحبت کردن خیلی سریع و پشت سر هم، تصمیم گیری های نسنجیده و این باور که هیچی نمی تونه تو رو متوقف کنه، باشه.
شیدایی تک قطبی چیست؟
شیدایی تک قطبی یه نوع بیماری روانیه که توش فرد فقط حس شادی و هیجان زیاد و یک حالت انرژی بالا رو تجربه می کنه. این حالت خیلی از وقت ها پیش نمیاد و معمولاً کمیابه.
تفاوت بین شیدایی و هیپومانیا چیست؟
هیپومانیا یه دوره کمتر شدید از شیداییه. تفاوت های اصلی بین این دو حالت به صورت زیر می باشد:
شیدایی:
- حداقل یک هفته طول می کشه.
- انقدر شدیده که می تونه روی کار و روابط اجتماعی اثر منفی بذاره و باعث شه زندگی روزانه بهم بریزه.
- ممکنه برای درمان لازم باشه فرد بستری بشه.
- ممکنه علائم روان پریشی مثل توهم یا هذیان داشته باشه.
هیپومانیا:
- حداقل چهار روز طول می کشه.
- اونقدر شدید نیست که زیاد روی کار یا روابط اجتماعی تاثیر بذاره.
- معمولاً نیازی به بستری شدن نیست.
- نباید علائم روان پریشی داشته باشه.
تفاوت بین شیدایی و هیپومانیا چیست؟
لطفا توجه کنید: و اگه به اختلال دوقطبی نوع یک تشخیص داده شدی، حتی اگه یه بار شیدایی کامل رو تجربه نکنی یا علائم روان پریشی نداشته باشی، تشخیصت هیچوقت به اختلال دوقطبی نوع دو تغییر نخواهد کرد.
جمع بندی
مشکلات می توانند در زندگی اجتماعی، در محیط کار یا مدرسه و حتی در زندگی خانوادگی شما پیش بیایند، به خصوص وقتی که علائم شیدایی شما شامل تغییرات شدید در خلق و خو، افزایش ناگهانی انرژی و فعالیت هستند. اگر توهم یا افکار ناهنجار شدید یا برای جلوگیری از آسیب رساندن به خود یا دیگران ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشید.
برای مدیریت بهتر شیدایی، اهمیت دارد که با دقت به شناخت آن، علائم مرتبط و محرک های خودتان بپردازید. استفاده از درمان های دارویی، گفتار درمانی، و شرکت در گروه های پشتیبانی می تواند به شما کمک کند. همچنین، حمایت از خانواده و دوستان شما نقش مهمی در این مسیر ایفا می‌کند.
در ارتباط با روانشناس خود، به ویژه در دوره های افت انرژی، نیاز است تا تماس و تعامل نزدیکی با روانشناستان داشته باشید. پزشک شما ممکن است نیاز به تغییر در نوع یا دز دارو های شما داشته باشد، بنابر این مهم است که با او همکاری کنید و به توصیه های او پایبند باشید.
با تشکر از شما که تا پایان مقاله همراه ما بودید. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید بوده باشد. ما همیشه مشتاق شنیدن نظرات و بازخورد های شما هستیم. لطفاً اگر سوال یا نظری دارید، با ما در میان بگذارید. با آرزوی بهترین ها برای شما.
ثبت ديدگاه