اختلال خواب (دیسومنیا)، گروهی از اختلالات خواب هستند که بر زمان، کیفیت یا کمیت خواب تأثیر می گذارند.

دسته بندی های اختلالات خواب

اختلالات خواب، شامل بیش از 80 وضعیت مختلف با علائم مختلف است. برای درک اینکه کدام نوع شرایط تحت عنوان اختلالات خواب دسته بندی می شوند، درک چگونگی طبقه بندی اختلالات خواب میتواند مفید باشد.

اختلالات خواب به طور کلی به دو دسته طبقه بندی می شوند:

اختلالات اولیه خواب: این اختلالات ناشی از هیچ بیماری نیست.

اختلالات خواب ثانویه: این اختلالات ناشی از سایر شرایط سلامتی مانند افسردگی، سکته مغزی، آرتریت، آسم یا مشکلات تیروئید است.

اختلالات اولیه خواب به دو دسته تقسیم می شوند:

دسته اول: پاراسومنیا با فعالیت های غیرعادی در طول خواب، مانند راه رفتن در خواب یا وحشت در خواب مشخص می شود.

دسته دوم: این اختلالات با مشکل در به خواب رفتن یا ماندن در خواب مشخص می شوند. علائم رایج شامل احساس بی قراری و خواب آلودگی شدید در طول روز است.

انواع اختلالات خواب

اختلالات خواب طور کلی به سه نوع دارد:

• اختلالات درونی خواب: این اختلالات خواب ناشی از یک اختلال عملکرد داخلی است که بر توانایی خواب شما تأثیر می گذارد، مانند تغییر در هورمون های تاثر گذار بر خواب.
• اختلالات خواب خارجی: این اختلالات خواب ناشی از عوامل خارجی است که بر خواب تأثیر می گذارد، مانند محیط یا عادات سلامتی شما.
• اختلالات خواب ریتم شبانه روزی: این بی خوابی ها به دلیل زمان بندی یا برنامه های نامنظم ایجاد می شوند که با ساعت داخلی بدن یا ریتم شبانه روزی بدن تداخل دارند.

اختلالات درونی خواب

بی خوابی های درونی عبارتند از:

بی خوابی: بی خوابی می تواند خوابیدن یا در خواب ماندن را برای شما دشوار کند و باعث شود شب ها هشیار بخوابید، خیلی زود از خواب بیدار شوید یا وقتی از خواب بیدار می شوید احساس خستگی کنید. این اتفاق اغلب ناشی از استرس یا ناراحتی عاطفی است.

نارکولپسی: نارکولپسی یک بیماری عصبی است که می تواند در توانایی مغز برای کنترل چرخه خواب و بیداری اختلال ایجاد کند. ممکن است زمانی که از خواب بیدار می شوید احساس راحتی کنید اما در طول روز بسیار خواب آلود باشید، و همینطور می تواند باعث شود هنگام صحبت کردن، غذا خوردن یا رانندگی به خواب بروید. برخی از افراد مبتلا به نارکولپسی نیز اغلب در طول شب از خواب بیدار می شوند.

زیاده خوابی: زیاده خوابی با خواب آلودگی شدید در طول روز خود را نشان می دهید، که می تواند علیرغم داشتن خواب کافی در شب، بیدار ماندن و هوشیاری در طول روز را برای شما سخت کند.

آپنه انسدادی خواب (OSA): آپنه انسدادی خواب وضعیتی است که در آن تنفس شما به طور موقت در هنگام خواب متوقف می شود، به دلیل مسدود شدن یا باریک شدن راه های هوایی در گلو. این وضعیت به طور معمول با خروپف بلند مشخص می شود، اگرچه همه افرادی که خروپف می کنند لزوماً آپنه خواب ندارند.

سندرم پاهای بی قرار (RLS): که به عنوان بیماری ویلیس-اکبوم نیز شناخته می شود، سندرم پاهای بی قرار با احساسات ناراحت کننده در پا مشخص می شود که با میل شدید به حرکت دادن آنها همراه است. علائم معمولاً خود را در اواخر بعد از ظهر یا عصر نشان می دهند و در شب شدید تر هستند و در صورت بیدار شدن در طول شب، دوباره به خواب رفتن مشکل می ‌شود.

اختلال حرکت دوره ای اندام (PLMD): این وضعیت با حرکات مکرر و غیر ارادی اندام در طول خواب مشخص می شود و خواب آرام را دشوار می کند. دستها و پاهای شما ممکن است چند بار در دقیقه به مدت چند ساعت در حالی که خواب هستید تکان بخورند، منقبض شوند یا خم شوند.

اختلالات خواب خارجی

بی خوابی های خارجی عبارتند از:

• کیفین پایین خواب: کیفیت خواب شامل حفظ عادات درست در مورد خواب است، مانند رفتن به رختخواب در ساعت معین هر روز، اجتناب از نمایشگرهای الکترونیکی قبل از خواب، و تاریک، ساکت و خنک نگه داشتن اتاق. بر کیفیت خواب تاثیر می گذارد.
• سندرم خوردن شبانه (NES): سندرم شب خوری می تواند همراه با بی خوابی رخ دهد. ممکن است باعث شود که شما چندین بار در شب برای خوردن غذا از خواب بیدار شوید و این باعث می شود که احساس کنید نمی توانید دوباره بخوابید مگر اینکه چیزی بخورید. این وضعیت با افزایش خطر چاقی، دیابت و فشار بالا مرتبط است.

اختلالات ریتم شبانه روزی خواب

اختلالات ریتم شبانه روزی عبارتند از:

• اختلال خواب شیفت کاری (SWSD): اختلال خواب شیفت کاری معمولاً افرادی را تحت تأثیر قرار می دهد که ساعت های نامنظم کار می کنند، مانند شیفت های شب یا شیفت های چرخشی. ساعت درونی بدن شما در تنظیم زمان‌ های نامنظم مشکل دارد و باعث می‌ شود در به خواب رفتن، ماندن در خواب یا خوابیدن در زمان دلخواه دچار مشکل شوید.
• اختلال پرواز زدگی : سفر در بیش از دو منطقه زمانی می تواند ریتم شبانه روزی شما را مختل کند و باعث شود که شما احساس بی نظمی در خواب کنید، سردرد را تجربه کنید و در تطبیق با ریتم های شبانه روزی مشکل داشته باشید. چند روز یا چند هفته طول می کشد تا بتوانید برنامه خواب خود را منظم کنید.
• سندرم فاز تاخیری خواب (DSWPD): این وضعیت معمولاً نوجوانان را تحت تأثیر قرار می دهد و باعث می شود که آنها چند ساعت دیر تر از حد معمول به رختخواب بروند و صبح ها دیر تر از خواب بیدار شوند. نوجوانان مبتلا به این بیماری اغلب خود را به عنوان “جغد شب” توصیف می کنند و در اواخر عصر یا ساعات شب هوشیارتر از روز هستند.
• سندرم مرحله خواب پیشرفته (ASPS): این وضعیت می تواند باعث شود که شما زودتر از اکثر افراد به رختخواب بروید و از خواب بیدار شوید. ممکن است در بیدار ماندن در شب مشکل داشته باشید و پس از اینکه صبح زود از خواب بیدار شدید، در بازگشت به خواب مشکل داشته باشید.
• اختلال خواب و بیداری غیر 24 ساعته (N24SWD): افراد مبتلا به این بیماری مدت زمان خواب یکسانی در روز دارند، اما ساعت داخلی آنها کوتاه تر یا بیشتر از 24 ساعت است، بنابراین ریتم شبانه روزی آنها یک یا دو ساعت تغییر می کند. در روز از آنجایی که درک نور نقش مهمی در تنظیم ریتم شبانه روزی ایفا می کند، اکثر افراد مبتلا به اختلال خواب و بیداری غیر 24 ساعته کاملاً نابینا هستند.

علائم اختلال خواب

اگر اختلال خواب دارید، علائمی که تجربه می کنید می تواند بسته به نوع اختلال خواب شما متفاوت باشد. اینها برخی از شایع ترین علائم اختلال خواب هستند:

• زمانی که در به خواب رفتن مشکل دارید.
• به طور منظم بیش از 30 دقیقه برای به خواب رفتن شبانه وقت می گذارید.
• در بیدار شدن صبحگاهی مشکل دارید.
• هر شب چندین بار از خواب بیدار می شوید و در به خواب رفتن دوباره دچار مشکل می شوید.
• صبح خیلی زود از خواب بیدار می شوید و نمی توانید دوباره بخوابید.
• بیدار شدن با احساس خستگی، انگار اصلا نخوابیده اید.
• احساس خواب آلودگی شدید در طول روز دارید.
• چرت زدن مکرر در طول روز را تجربه میکنید.
• در ساعات نامناسب در طول روز، (گاهی اوقات هنگام غذا خوردن، صحبت کردن یا رانندگی) خوابتان میبرد.
• خروپف با صدای بلند هنگام خواب، یا تولید صداهای دیگر مانند خرخر کردن، نفس نفس زدن یا خفگی
• توقف تنفس برای مدت کوتاهی هنگام خواب را تجربه میکنید.
• احساس سوزن سوزن شدن ناراحت کننده در اندام های خود در عصر یا شب هنگام تلاش برای خوابیدن را تجربه می کنید.
• در هنگام خواب دست ها یا پاهایتان را تکان می دهید.
• برای خوردن غذا در شب، گاهی اوقات چندین بار بیدار می شوید.
• داشتن یک چرخه خواب نامنظم که با اکثر افراد همخوانی ندارد.
• احساس استرس و افسردگی دارید.
• احساس تحریک پذیری، اضطراب یا بی حوصلگی دارید.
• سردرد، مه مغزی، مشکلات حافظه و مشکل در تمرکز در طول روز را تجربه می کنید.
• مشکلات در روابط، کار یا مدرسه و تعهدات اجتماعی دارید.

تشخیص اختلالات خواب

ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی مانند متخصصان خواب می توانند اختلال خواب را با موارد زیر تشخیص دهند:

• مصاحبه با شما و جویا شدن علائم شما
• بررسی سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی شما
• انجام معاینه فیزیکی
• مطالعه خواب (پلی سومنوگرام) برای نظارت بر پارامتر های مختلف بیولوژیکی در هنگام خواب انجام می دهند.

درمان اختلالات خواب

درمان این مشکل می تواند بسته به نوع اختلال خواب شما متفاوت باشد. راه های درمانی شامل موارد زیر می باشد:

درمان شناختی رفتاری برای کاهش اضطراب شما در به خواب رفتن مؤثر است.

تمرینات تمدد اعصاب برای کمک به مدیریت سطح استرس.

درمان با نور روشن، به ویژه در صبح ها، برای کمک به تنظیم مجدد ساعت داخلی شما.

اگر آپنه خواب دارید از دستگاه CPAP (فشار مثبت مداوم راه هوایی) استفاده کنید.

دارو هایی مانند قرص های خواب آور که عموماً برای مصرف کوتاه مدت تجویز می شوند.

مکمل هایی مانند ملاتونین که به برخی افراد کمک می کند، اما فقط برای استفاده کوتاه مدت توصیه می شود.

تنظیم ساعت خوب خواب (ساعت 10شب تا 5 صبح بهترین زمان خواب در طول شب) میباشد.

یک رژیم غذایی متعادل، مغذی و یک سبک زندگی فعال.

جمع بندی

اختلالات خواب گروهی از شرایط خواب هستند. اگر یک یا چند مورد از این شرایط را دارید، ممکن است احساس خستگی، تحریک پذیری و ناتوانی در انجام کار در طول روز پیدا کنید. با گذشت زمان، ممکن است متوجه شوید که کار، مدرسه، روابط و زندگی اجتماعی شما به دلیل کمبود خواب مزمن آسیب دیده است. اگر دچار اختلالات خواب می باشید، مراجعه به متخصصان روانشناسی که می تواند مشکل شما را تشخیص دهد و گزینه های درمانی را توصیه کند، می تواند مفید باشد.